جهان در حال گرمتر شدن است. دیاکسیدکربن در جو زمین افزایش یافته و مانع از خنک شدن کره خاکی در فضا میشود. گاز دیاکسید کربن را چگونه میتون مهار کرد؟ چه راهی برای به دام انداختن این گاز وجود دارد؟
یکی از راهها کاشت درخت است. درختان در فرایند فتوسنتز گاز دیاکسیدکربن را از هوا دریافت کرده و آن را در ساختار خود استفاده میکنند. اما آیا کاشت درخت توانایی جذب ۳۶ میلیارد تن دیاکسیدکربنی که سالانه وارد هوا میشود را دارد؟
هر درخت میتواند سالانه ۲۰ کیلوگرم کربن را از هوا جذب کند. برای جذب ۳۶ میلیارد تن، هر سال باید ۱.۸ تریلیون درخت کاشته شود. اگر فاصله درختان از هم ۱۰ متر باشد، ۱۸۰ میلیون کیلومتر مربع فضا نیاز است تا این تعداد درخت کاشته شود؛ این در حالی است که مساحت کل خشکیهای زمین ۱۴۹ کیلومتر مربع است! با در نظر گرفتن اینکه بخش بزرگی از این مساحت نیز بیابان، شهرها، مزرعهها و موارد دیگر است، مشخص میشود فضای قابل کاشت چقدر کم است. برخی تخمین میزنند تنها نیمی از فضای خشکیهای زمین قابل استفاده باشد.
به نظر میرسد کاشت درخت به تنهایی نمیتواند مشکل گرمایش جهانی را حل کند.
برخی پیشنهاد کردهاند که موادی شیمیایی به قسمت بالایی جو تزریق شود که کره زمین را خنک کند. دانشمندان بریتانیایی در حال برنامهریزی برای ساخت لولهای به طول ۱۹ کیلومتر هستند که گازهایی نظیر دیاکسید گوگرد را به قسمت بالای جو تزریق میکند. دیاکسید گوگرد میتواند لایهای اطراف زمین تشکیل دهد که نور خورشید را به فضا بازگردانده و به طور موثری موجب خنک شدن کره زمین شود. هزینه این روش تنها ۱۰ میلیارد دلار در سال است. این نقشه اثری فوری دارد، اما از طرفی میتواند بسیار خطرناک باشد. قبلاً آتشفشانها در روی زمین ترکیباتی شیمیایی از خود متساعد کردهاند که نسل بشر را تا حد انقراض تهدید کردهاند؛ این اتفاق میتواند با همین روش دوباره اتفاق بیفتد.
راه حل دیگر میتواند به هم زدن آب اقیانوسها باشد. Intellectual Ventures نام یک شرکت است که برای مقابله با گرمایش جهانی برنامهریزی میکند؛ این شرکت پیشنهاد کرده است یک میلیون لوله پلاستیکی به طول ۱۰۰ متر بسازد و با آن آب عمق اقیانوس به سطح آب بیاورد. این کار چه فایدهای دارد؟ دلیل علمی آن جالب است. آب کف اقیانوس بسیار سرد است، آوردن این آب به بالا موجب جذب گرما و گاز دیاکسیدکربن سطح میشود. هزینه این برنامه دهها میلیون دلار است. مزیت این برنامه آن است که نسبتاً ارزان و از نظر فنی کم و بیش امکانپذیر است. عیب این روش آن است که میتواند موجب از بین رفتن جانداران عمق آب شود؛ همچنین ممکن است در نهایت موثر واقع نشود.
میتوان استفاده از سوختهای فسیلی را کنار گذاشت. بدون شک بهترین راهکار همین است؛ اما معلوم نیست به این زودیهای بتوان آن را اجرا کرد. هزینههای این راهکار مشخص نیست، اما در کوتاهمدت ممکن است موجب فروپاشی اقتصادی جهان شود.
دانشمندان دانشگاه آریزونا درختی مصنوعی ساختهاند که سرعت جذب دیاکسیدکربن در آن ۱۰۰۰ برابر یک درخت طبیعی است. این درخت برگهایی از جنس پلاستیک دارد و گفته میشود میتواند روزانه یک تن دیاکسیدکربن را جذب کند. هزینه ساخت هر کدام از این درختان حدود ۲۰ هزار دلار و هزینه انباشت هر تن کربن در آن ۶۰۰ دلار است. به این ترتیب کاهش دیاکسیدکربن از این راه امکانپذیر به نظر میرسد، اما هزینه آن قابل توجه است.
در پایان باید اشاره کرد حل مشکل گرمایش جهانی از راه کاشت درخت کافی به نظر نمیرسد و تکنولوژی باید به کمک حل این مشکل بیاید. گرمایش جهانی با وجود اینکه یکی از تهدیدهای اساسی دنیاست، نادیده گرفته شده است و بیشتر کشورها و جوامع از آن غفلت کردهاند. در واقع پروژههای نظامی بسیار بیشتر مورد توجه قرار گرفتهاند.
بر اساس آمار شبکه آلمانی دویچهوله ۱۸۲۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ برای تجهیزات نظامی هزینه شده است که بسیار بیشتر از هر کدام از روشهای یاده شده است. آنچه مسلم است کشورهای جهان برای مقابله با مشکلات نوین دنیای امروز باید به رایزنی و ایجاد ارتباط با همدیگر بپردازند و راهی برای خنک کردن کره زمین بیابند. باید زمان، فناوری و سرمایه در خدمت محیط زیست قرار گیرد تا زندگی در زمین جریان داشته باشد و نسلهای آینده از رویارویی با مشکلهای پیچیده در امان بمانند.