رشته کوه‌های البرز و زاگرس هر کدام دارای پوشش گیاهی خود هستند و با توجه به ارتفاع، میزان رطوبت، جهت دامنه و نوع خاک، درختان و درختچه‌های خود را دارند. در ارتفاع‌های پایین‌تر کوهستان البرز بادام کوهی، پسته وحشی و سماق و در ارتفاع‌های بالاتر نارون، سیب وحشی و زرشک می‌روید.
درخت وحشی غالب کوهستان زاگرس بلوط است؛ جنگل‌های زاگرس ۴۰ درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهند و ۷۰ درصد گونه‌های این جنگل‌ها تنها درخت بلوط می‌باشد. سایر درختان زاگرس عبارتند از افرا، پسته وحشی، گلابی وحشی، آلبالوی وحشی، ارغوان و بادام وحشی.
مزیت بزرگی که این درختان دارند این است که خودرو هستند و نیاز چندانی به آبیاری انسانی ندارند. به این معنی که چنانچه بذر یا نهال آنها در طبیعت کاشته شود تنها در سال‌های اول نیاز به آبیاری مختصری دارند و بعد از آن نیاز خود را از بارندگی‌های سالانه تأمین می‌کنند. همچنین این درختان در فرایند چند میلیون ساله تکامل ویژگی‌های بقا در طبیعت خشن را به دست آورده‌اند و در مقابل آفت‌ها و بیماری‌ها مقاومت بالایی از خود نشان می‌دهند.
یکی از افراد مشهوری که در این زمینه فعالیت کرده است مظفر افشار است که که از جوانی به کاشت درخت و نهال بلوط مشغول بوده است. افشار که به پدر بلوط ایران شهرت یافته است پارکینگ و حیاط منزل خود را تبدیل به خزانه بلوط کرده و مردم را برای کاشت بلوط و حفاظت از محیط زیست آموزش می‌دهد. مظفر افشار اظهار می‌دارد در طول بیش از ۳۰ سال فعالیت خود در زمینه زادآوری درختان جنگلی بیش از ۴۰،۰۰۰ بذر بلوط کاشته است و هر سال ۳۰۰۰ نهال را با همکاری طرفداران محیط زیست در طبعیت می‌کارد. البته کاشت درختان جنگلی به بلوط محدود نشده و وی درختانی همچون زالزالک، گلابی وحشی، سماق کوهی و انجیر را نیز می‌کارد.
پدر بلوط ایران پوستری با عنوان “بلوط بکاریم” تهیه کرده و در آن توصیه‌هایی برای بلوط‌کاران لحاظ نموده است. وی معتقد است کاشت بذر بلوط بهتر از کاشت نهال آن است. چون بذر از ابتدا در طبیعت می‌روید و با شرایط محیط سازگار است. اما نهال تا این سازگاری را به دست آورد مدتی طول می‌کشد و طی این مدت ممکن است دچار تنش‌هایی شود. وی توصیه می‌کند بهترین محل برای کاشت بذر بلوط شکاف سنگ‌ها است. چون این محل رطوبت خوبی دارد و بذری که در آن کاشت شود نه نیاز به سرکشی دارد و نه آبیاری. در صورتی که شکاف سنگ پیدا نشود، می‌توان بذر را کنار یک سنگ کاشت. خاکی که روی بذر ریخته می‌شود نباید بیشتر از سه سانتی‌متر باشد.
اگر بذر در سایه یا در کنار گون کاشته می‌شود نیازی به آبیاری ندارد. اما در صورتی شرایط سرکشی به آن مهیا باشد و فرد بخواهد از رشد آن مطمئن شود می‌تواند برای آبیاری آن به این ترتیب عمل کند: می‌توان بعد از نوروز و در تابستان اول هر ۱۴ روز یک بار اقدام به آبیاری نمود؛ در تابستان دوم هر ۲۰ روز یک بار و در تابستان سوم تنها چهار بار آبیاری کافی است. بعد از آن درخت می‌تواند نیاز آبی خود را از بارندگی‌های سالانه تأمین نماید؛ چنانچه شرایط مهیا باشد درخت بلوط می‌تواند چند هزار سال عمر کند.
نتایج پژوهش‌هایی که در قالب پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله‌های دکترا انجام می‌شود نیز می‌تواند راهنمای خوبی در کاشت درختان وحشی باشد. پژوهشی در کوه‌های ایلام در ارتباط با درخت‌های زالزالک و ارژن انجام شده که نتایج آن در کاشت این درختان می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. بر اساس این تحقیق زالزالک در جهت جغرافیایی جنوبی و پایین‌تر از ارتفاع ۱۵۰۰ متر، ارژن در جهت جغرافیایی شمالی و در ارتفاع بالاتر از ۱۵۰۰ متر بهترین رشد را دارد.
این پژوهش به این نتیجه رسیده است که تاج درختان و درختچه‌ها بهترین نقش را در استقرار و حفاظت از نهال‌ها از سرما و گرما به عهده دارند. نقش سنگ‌ها نیز در حفظ خاک و استقرار نهال قابل توجه است. به عنوان نمونه‌ای دیگر، نتیجه تحقیقی که در رشته‌کوه البرز مرکزی انجام شده نشان می‌دهد بادام کوهی در شیب‌های ۵۰ تا ۷۰ درصد و در ارتفاع ۱۷۰۰ متر تا ۲۳۵۰ متر از سطح دریا به چشم می‌خورد و برنامه‌های زادآوری این درخت بهتر است در این ارتفاع انجام شود.
منابع استفاده شده
۱- نشریه جنگل و فرآورده‌های چوب، دانشکده منابع طبیعی – تيپ بندي و نيمرخ طولي رويش هاي جنگلي دامنه هاي جنوبي البرز مرکزي
۲- مقاله: ارزیابی و شناخت وضعیت زادآوری دانه زاد زالزالک، آلبالو وحشی و ارژن در جنگل های زاگرس مرکزی (مطالعه موردی: جنگل های دالاب استان ایلام)
سلام، بنده می خوام در ناحیه تنگه گهرو به زوردگان درخت بادام کوهی و زالزالک بکارم اونجا مشکل آب نداره و ارتفاع از سطح دریا ۲۴۰۰ متر است. با تشکر حافظی زراسوند بختیاری.
شنبه، ۴ تیر ۱۴۰۱ در ساعت ۸:۴۸ ب٫ظ